5 modellen om de overgang naar de circulaire economie te versnellen

Catherine Champagne - Group Impact Investing Coordinator

De circulaire economie helpt ons onze welvaart te verhogen zonder dat we onze planeet verder uitputten. Helaas vertegenwoordigt ze slechts een zeer klein aandeel van de wereldeconomie. Enkele ideeën om haar groei verder te stimuleren.

Minder dan 10% van de wereldeconomie is circulair. Slechts 9% van de miljarden aan grondstoffen die we jaarlijks ontginnen om de economie te doen draaien, zijn afkomstig van een of andere vorm van hergebruik, de overige 91% ‘krijgen’ we van de natuur. Die alarmerende vaststelling staat in het rapport "The circularity Gap", van de sociale onderneming Circle Economy. Die onderneming wordt bovendien ondersteund door het VN-Milieuprogramma en de Global Environment Facility. Het was de opkomst van de industriële revolutie die tot die toename leidde en de basis legde voor het huidige lineaire ontwikkelingsmodel: “ontginnen - produceren - weggooien” in een wereld waar de beschikbaarheid van grondstoffen en energie oneindig leek. Door dat model is het mondiale bruto binnenlands product sinds 1970 verdubbeld. Het heeft geleid tot een enorme vooruitgang en heeft miljarden mensen geholpen om uit de armoede te ontsnappen.
Het model dat is gebaseerd op de drang om te consumeren en weg te gooien, heeft echter verwoestende gevolgen voor onze planeet. Volgens de Global Resources Outlook 2019 van de VN is 90% van het verlies aan biodiversiteit en van de waterschaarste, alsook 50% van de broeikasgasuitstoot op wereldschaal, te wijten aan de ontginning en verwerking van natuurlijke hulpbronnen. Dat toont aan dat het model nu zijn limieten heeft bereikt.

Volgens de Global Resources Outlook 2019 van de VN is 90% van het verlies aan biodiversiteit en van de waterschaarste, alsook 50% van de broeikasgasuitstoot wereldwijd, te wijten aan de ontginning en verwerking van natuurlijke hulpbronnen.

Circulaire economie als oplossing voor veerkrachtige groei

In plaats van de planeet te blijven uitbuiten zoals het lineaire systeem heeft gedaan, is de circulaire economie van nature regeneratief. Ze behoudt het natuurlijke kapitaal en optimaliseert het rendement van de hulpbronnen door de groei geleidelijk los te koppelen van het gebruik van nieuwe natuurlijke hulpbronnen, aangezien die beperkt zijn.
Hoe kunnen we de overgang naar een circulaire economie versnellen? Adviesbureau Accenture heeft vijf businessmodellen gedefinieerd:

Circulaire toeleveringsketens die gebruikmaken van hernieuwbare energie, biobased en/of volledig gerecycleerd materiaal in plaats van materialen voor eenmalig gebruik. Een voorbeeld hiervan is het bedrijf Teemill dat werkkledij vervaardigt voor bedrijven. Elk product wordt gemaakt van natuurlijke materialen in een fabriek die draait op hernieuwbare energie. Zijn de producten versleten, dan worden ze teruggestuurd en hergebruikt voor nieuwe producten. Dit model maakt het mogelijk om de kosten te verlagen en de toeleveringsketens te beschermen door ze minder afhankelijk te maken van de fluctuerende grondstofprijzen. Het Europese verbod op kunststoffen voor eenmalig gebruik waarvoor alternatieven bestaan (zoals bestek, borden, rietjes en wattenstaafjes), dat vanaf 2021 in werking treedt, zal het model ondersteunen.

Modellen voor de recuperatie van hulpbronnen halen nuttige grondstoffen uit afval en versleten of verouderde producten, of producten die een fabricagefout vertonen. Toast Ale, dat bier brouwt met het overschot van vers brood afkomstig van bakkerijen en broodjeszaken, is daar een mooi voorbeeld van. Dit model streeft ernaar het gebruik van grondstoffen, de hoeveelheid afval en de productiekosten te verminderen.

Deelplatformen maken het mogelijk om de benuttingsgraad van producten te verhogen door collectief gebruik te faciliteren. In onder andere de mode-industrie bestaat het concept van gedeelde kleerkasten: iedereen ontleent zijn kledij in plaats van ze te kopen.

Producten als diensten. Dit is een model waarbij de eigenaar van een product zelf gebruiker wordt. Zo stelt Philips bijvoorbeeld voor om verlichting te kopen in plaats van lampen. Dit model moedigt bedrijven aan om degelijkere producten te ontwerpen die een zo lang mogelijke levensduur garanderen. Producenten krijgen op die manier meer terugkerende inkomstenstromen en het versterkt daarnaast de relatie met de klant door het hebben van regelmatige contacten. Bovendien ontslaat het de consument van het onderhoud van het product en geeft het hem veel meer flexibiliteit.

Verleng de levensduur van producten en hun componenten door ze verder te verkopen, te herstellen, te reviseren en te verbeteren. Een voorbeeld: het bedrijf Fairphone ontwerpt modulaire mobiele telefoons die met behulp van gerecycleerde en fairtrade materialen kunnen worden hersteld en die bovendien zijn uitgerust met een vervangbare en duurzame batterij. Binnen ditzelfde denkpatroon heeft Europa haar Ecodesign-richtlijn aangepast voor energiegerelateerde producten zoals koelkasten of wasmachines. Aanvankelijk was die richtlijn bedoeld om de energie-efficiëntie van producten te verbeteren. Tegenwoordig richt ze zich ook op een efficiënt gebruik van middelen (beschikbaarheid van reserveonderdelen en de mogelijkheid van productherstel).

Kortom, de circulaire economie laat ons toe om onze economie te ontwikkelen en onze welvaart te verhogen zonder dat we onze planeet verder uitputten. Om dat te bereiken moeten overheden, bedrijven, de samenleving en de burger zelf het woord "vooruitgang" opnieuw definiëren en meer innovatiezin aan de dag leggen om de keuzes, de levenswijze en het gedrag van het individu aan te passen. De circulaire economie zal ons in staat stellen om ons afval tot een minimum te beperken, de vervuiling drastisch te verminderen en de klimaatdoelstellingen te halen. Zo zullen de gezondheid van het individu en de levensomstandigheden op ieder niveau worden verbeterd. Het zal bedrijven ook de mogelijkheid geven om hun productiekosten aanzienlijk te verlagen en bij te dragen aan de werkgelegenheid door het stimuleren van innovatie, ondernemerschap en de vraag naar nieuwe diensten.

U kunt zelf rechtstreeks uw steentje bijdragen aan deze economie dankzij uw consumptie- en vooral uw beleggingskeuzes via impact investing. Die beleggingsstrategie is erop gericht om een positieve impact op het milieu en op de maatschappij uit te oefenen, die daarnaast gepaard gaat met positieve financiële prestaties (gaande van minimaal kapitaalbehoud tot een marktconform rendement).

Deel het artikel

Meer over: