Als we het hebben over de Japanse economie, dan wordt al heel gauw gesproken over de zogenaamde verloren decennia. De vraag is natuurlijk wat we daaronder verstaan?
Financiële systeem onder druk na uiteenspatten vastgoedzeepbel
Alles begon met het uiteenspatten van de Japanse vastgoedzeepbel begin jaren negentig. Dat sleurde op zijn beurt de Japanse banken mee. Het financiële systeem kwam zwaar onder druk. Vele banken hadden slechte leningen op hun balans staan.
Er werd vrij lang getalmd om dat probleem op te lossen. Pas eind jaren '90 volgden herstructeringsmaatregelen en werden de Japanse banken geherkapitaliseerd. In een tweede fase kwam de vergrijzingsdynamiek daar bovenop.
Na getalm, demografische tegenwind
De combinatie van redelijk lang wachten met het oplossen van de problemen enerzijds, en anderzijds de demografische tegenwind zorgden vervolgens voor structureel lage economische groei, met spaaroverschotten in de privésector, een lage inflatie, ja zelfs deflatie gedurende verschillende jaren, oplopende overheidstekorten, oplopende overheidsschuld en een aanhoudend lage rente rond het nulniveau.
De eurozone heeft er natuurlijk een zeer moeilijk decennium opzitten, met de grote financiële crisis van 2008-09 en daarnaast de eurozone-crisis. Zeer lage groei betekent: erg lage inflatie, spaaroverschotten in de privésector, aanhoudend lage rentes. Allemaal gelijkenissen met Japan.
Eurozone verschilt wezenlijk van Japan
Toch is het belangrijk te wijzen op de verschillen en nuances aan te brengen.
- Ten eerste kan je stellen dat de Europese beleidsmakers drastischer en sneller optraden. Met name voor wat betreft het stimuleren en het hervormen van de economie. Daardoor hebben we in Europa bijvoorbeeld ook nooit die echt grote deflatoire krachten gezien.
- Ten tweede moeten we een onderscheid maken tussen een aantal essentiële kenmerken van beide economieën: Japan en de eurozone zijn niet geheel qua structuur. Daarmee bedoel ik de aard van het financiële en bancaire systeem en hoe bedrijven worden aangestuurd.
- Ten derde is er de mate van demografische tegenwind. De impact van de vergrijzing is ook veel feller in Japan dan in de eurozone. De volgende 20 jaar krimpt de actieve bevolking in Japan veel sneller dan in de eurozone.
Ook grote verschillen binnen eurozone zelf
Er zijn dus wel degelijk verschillen tussen de eurozone en Japan. Maar is het wel zinvol om die vergelijking op de spits te drijven? Ten eerste zijn er grote economische verschillen tussen de landen van de eurozone. Ten tweede heeft spreken van een Japans scenario al heel gauw een negatieve bijklank.
De Japanse samenleving is in feite heel harmonieus, de economie en de mensen hebben een hoge levensstandaard. Vandaar dat het voor Europa en de eurozone veel belangrijker is, om de eurozone terug op de rails te krijgen en noodzakelijke hervormingen door te voeren. Een gebrek aan daadkracht is en blijft wellicht de grootste uitdaging voor de toekomst.
Geïnteresseerd? Volg al ons macro-economische nieuws op blog.degroofpetercam.com