De cirkel is rond, van ontwerpfase tot eindproduct

Jo Wuytack - Duurzaamheidsexpert

Behoort u ook tot de twee op drie Europeanen die zijn of haar digitale toestellen gerust wat langer wil gebruiken, als de prestaties maar niet achteruitgaan? De elektronische afvalberg groeit momenteel 2% per jaar en we recycleren minder dan 40%, hoewel dat perfect realiseerbaar is. In onze lineaire economie gaat er te veel waarde verloren: digitale producten in goede staat werpen we toch weg, omdat we de batterij of ingebouwde onderdelen niet kunnen vervangen of de software kan niet bijgewerkt worden.

De circulaire economie is de weg vooruit

In een circulaire economie hergebruiken we reststoffen en afvalproducten als grondstoffen in de economie. Echter tot 80% van de milieueffecten van een product worden bepaald tijdens de ontwerpfase. Een echte circulaire economie begint dus bij de ontwikkeling van het product, waarbij maximaal wordt ingezet op de herbruikbaarheid - dit is de mogelijkheid om het eindproduct modulair af te breken en de componenten apart te hergebruiken - en/of de recycleerbaarheid van grondstoffen. Met deze aanpak is de cirkel rond.

De Europese Commissie zet sterk in op deze kringloopeconomie. Met het nieuwe Actieplan Circulaire Economie heeft ze niet alleen de economische marsrichting bepaald voor de komende decennia, maar wil ze ook het concurrentievermogen van de Europese bedrijven versterken. De ambities zijn zo hoog dat Europees Commissievoorzitster Ursula von der Leyen zelfs sprak van ‘Europa’s man op de maan’. Haar uitspraak kan tellen als ambitie.

Van bovenuit en van onderuit

Circulariteit streven we niet alleen na door de ontwerpfase van producten te beïnvloeden en door productieprocessen te optimaliseren, maar ook door de vraag naar producten te sturen. Binnen de Europese Unie bedraagt de koopkracht van de overheden 14% van het totale binnenlandse product. De Commissie zal deze koopkracht van bovenuit gebruiken om haar doelstellingen te realiseren door minimumvereisten op te leggen voor overheidsopdrachten, door verplichte verslaggeving bij overheidsopdrachten en door het stimuleren van informatie-uitwisseling tussen overheidsinkopers.

Niet alleen de overheden bepalen de marsrichting, ook de consumentenvraag beïnvloedt van onderuit de motivatie van bedrijven om te kiezen voor een circulair verdienmodel. Generation Z ofwel de Millenials, geboren tussen 1995 en 2010, staan niet alleen meer open voor de deeleconomie en plantaardige voeding. Ze zijn ook bewuster van de beperkingen van de planeet Aarde om ons in grondstoffen te blijven voorzien. Misschien een beetje naïef als argumentatie, maar lees eens Lambik Plastiek, een recent album van Suske & Wiske. Hierin redden de striphelden een walvis die zich tegoed heeft gedaan aan de vele plastic zakken en flessen die in zee drijven. Of een Jommeke met titels als De Plastiekjagers of De Jungfrau Smelt. Dan begrijpt u precies met welk wereldbeeld de volgende generatie consumenten opgroeit.

Bedrijven nemen het initiatief

Een Belgisch, niet-beursgenoteerd bedrijf dat vooroploopt in circulariteit is Veldeman Bedding. De onderneming ontwikkelt bedden volgens een ecologisch model dat ‘design for disassembly’ (DFD) als belangrijkste principe heeft. Met het ‘vel_you’-concept hebben ze in 2018 het eerste volledig circulaire bed ontwikkeld. Onder meer hiervoor kreeg het bedrijf de SDG Pioneer-erkenning, een certificaat dat wordt uitgereikt aan bedrijven die een significante bijdrage leveren aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) ofwel duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Eén van deze 17 doelstellingen is nr. 12: Duurzame consumptie en productie, waarvan de circulaire economie de motor is om deze te realiseren.

Voor vele mensen onder ons die regelmatig recycleerbare flesjes terugbrengen naar hun grootwarenwinkel, klinkt een naam als Tomra wellicht niet onbekend. Het bedrijf maakt omgekeerde automaten waar je een lege fles inwisselt voor een waardebon. Vandaag halen de Tomra-automaten, die een marktaandeel van 70% hebben, 35 miljard plastic flessen terug uit circulatie. De jaarlijkse productie van 700 miljard plastic drankflessen toont aan dat er potentieel is voor dit bedrijf.

Lenzing ten slotte is een interessant voorbeeld binnen de thematiek van de afvalverwerking en het grondstoffenbeheer. De onderneming is actief in de fabricatie van textiel op basis van natuurlijke producten (houtsnippers). Via deze methode kan men het toevoegen van chemicaliën in de textielproductie vermijden. Daarnaast verkleint ook de ecologische voetafdruk - omdat er geen katoen moet worden vervoerd - en verloopt de recyclage opmerkelijk beter.

Beleggen in de circulaire economie

Bovenstaande voorbeelden tonen aan dat ook de keuzemogelijkheden voor vermogensbeheerders en financiële adviseurs breder worden om te investeren in duurzaamheid. Onze experten geven de voorkeur aan bedrijven die vooroplopen in de omschakeling naar een circulaire economie of bedrijven die een aanwijsbare bijdrage leveren bij de realisatie van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de VN. Daarnaast spelen nog heel wat andere strikte criteria voor duurzaam beleggen, maar het is duidelijk dat het gaat om een structurele trend, gedragen door consumenten, bedrijven en overheden. Ook Degroof Petercam draagt hiertoe bij en kiest resoluut voor duurzaamheid en de circulaire economie.

Deel het artikel

Meer over: