Coronavirus: wat is de impact op de kunstmarkt?

Art Advisory Team - Art Advisory Manager

In maart dit jaar ging er een grote schokgolf door de wereldeconomie. Het leven van miljarden mensen viel plots helemaal stil door de coronapandemie. Intussen zijn wij amper twee maanden verder en stel ik mij de vraag: waar staan we en welke wending neemt het culturele leven en de kunstmarkt door de coronacrisis?

De meeste analisten denken dat het normale leven en de wereldeconomie traag op gang zullen komen na de zomer. Vooral de synchronisatie vormt een groot probleem: door de globalisering van de economie is een heropstart van de economische sectoren alleen mogelijk als die goed georkestreerd is. De uitdaging is vooral dat de verschillende continenten sterk van elkaar afhankelijk zijn om hun economie te laten draaien. Daarnaast is vooralsnog onzeker of de pandemie vanzelf kan verdwijnen.

En het culturele leven?

Helaas vormt de culturele wereld slechts een bijkomstigheid in het beleid van de westerse landen. Kunst is echt wel de laatste zorg van politieke leiders in deze moeilijke periode! Zij beschouwen cultuur en kunst als niet-prioritair. Die houding is echter nefast voor de gewone kunstenaars, kunstgalerijen en kunstcentra die dringend nood hebben aan steun. Het culturele leven en de kunstenaars zijn niet alleen een realiteit in de lokale economie, ze vervullen ook een heel waardevolle morele rol. Kunst komt zonder meer tegemoet aan onze behoefte aan schoonheid, sociale samenleving en liefde. Liefde kost niks, maar zonder liefde is er geen samenleving mogelijk.

Kan de kunstmarkt deze coronacrisis overleven?

De meeste galerijen en kunstbeurzen waren genoodzaakt om de deuren te sluiten. De grote evenementen zijn simpelweg verschoven naar betere tijden en zullen ofwel dit jaar na de zomer of pas in 2021 kunnen plaatsvinden. Het onmiddellijke effect daarvan is moeilijk in te schatten. Wat wel opvalt, is een enorme stijging van het aantal berichten, transacties en activiteiten rond kunst op het internet. Het internet is dus in zekere zin een mogelijke oplossing, maar botst al snel tegen limieten aan.

Waarom is dat zo? Bekende namen verkocht door topgalerijen en veilinghuizen komen gemakkelijk in aanmerking. Er wordt momenteel veel kunst verhandeld op het web. Maar wie de situatie beter analyseert, stelt vast dat het gaat om kunstwerken met een lagere waarde. Het is zeldzaam dat grote werken van meer dan 100.000 euro via digitale weg van eigenaar wisselen. Voor 2020 wordt de omzetdaling van de kunstmarkt op meer dan 50% geschat!

Kunstliefhebbers willen kunst in al zijn vormen en kleuren nu eenmaal met eigen ogen aanschouwen, dat zal zo altijd zijn. Het is immers een ongelofelijke belevenis om een dagje op een kunstbeurs rond te wandelen. Een uniek momentum om nieuwe kunstenaars te ontdekken en te waarderen! Tijdens de grote avondveiling in New York werden de beste kunstcreaties tot op heden live met de hamer geveild. Dat is ook begrijpelijk omdat potentiële kopers de behoefte hebben om de topwerken intiem te beleven alvorens ze tot de aankoop ervan overgaan. Het internet is een krachtig medium maar heeft zo zijn limieten, zeker als het erop aankomt kunstliefhebbers te bekoren. En dat zal ook zo blijven.

KAWS,The KAWS ALBUM (2005) courtesy Sotheby

Art will never die!

Is een correctie op de kunstmarkt waarschijnlijk?

Er komt ongetwijfeld verandering in de kunstmarkt die de laatste 20 jaar een exponentiële groei heeft gekend in termen van prijzen en omzet. De kunstmarkt is uitgegroeid tot een wereldwijde markt en in groeilanden zoals China, in de Golfstaten en bij een nieuw vermogend publiek is de vraag naar kunst gevoelig gestegen. Kunstbeurzen zijn er overal. Wereldwijd worden jaarlijks maar liefst 300 beurzen voor hedendaagse kunst georganiseerd. Dat is niet meer haalbaar!

Wat is dan de verwachting? Een groot deel van de kleine of jonge galerijen zal de crisis allicht niet overleven omdat het voor hen financieel niet langer haalbaar is. De grote spelers, topgalerijen en veilinghuizen, gaan zich herpakken en zullen hun model aanpassen aan een nieuwe wereld. En ja, dat zal ook betekenen dat er meer kunstwerken met een lagere waarde via het internet over de toonbank gaan. De aanbieders van kunst hebben tijdens de crisis geleerd om hun internetshows uiterst klantvriendelijk op te bouwen. Naar schatting 30 à 40% van de kunstbeurzen zullen daarnaast niet overleven.

Is een grote prijscorrectie waarschijnlijk?

Het antwoord is: nee. Al in 2008 werd een grote correctie verwacht, maar die is er nooit gekomen omdat de vraag naar kunst te sterk bleef. Aan eenzelfde fenomeen kan men zich ook nu verwachten. De simpele reden daarvoor is dat de vraag naar kunst nog even groot is.
Wat ook een rol speelt, is dat de belegger in woelige tijden op de beurs ook geneigd is om andere activa te kopen. Kunst vormt voor sommigen een aantrekkelijk alternatief.

En de hype van kunst?

Een hype is het meest volatiele element om kunst te waarderen. Na deze crisis volgt waarschijnlijk een verandering. Er kan een correctie komen in wat ik zou noemen de ‘gemakkelijke kunst’ die stratosferische prijzen haalt dankzij de enorme marketingmachine van wereldgalerijen en trendgoeroes. Misschien is de huidige crisis wel positief voor een meer bedachtzame appreciatie van kunst. Kunstenaars met talent en een hoge esthetische waarde gaan zonder twijfel de crisis overleven.

Mijn boodschap?

Blijf positief en geniet van kunst. Kunst is passie en een bron van schoonheid en vreugde voor iedereen. De musea gaan weer open. Ga ernaartoe met vrienden en familie en laat u onderdompelen in de unieke belevenis. De politici wens ik daarnaast veel moed toe en ik hoop ook oprecht dat zij zich zullen inspannen om ons cultureel patrimonium daadkrachtig te steunen voor het welzijn van de volgende generaties.