Hedendaagse kunst: zeepbel van morgen?

Art Advisory Team - Art Advisory Manager

De grote ommezwaai dateert van 2000, dat is nog niet zolang geleden. Het waren toen de moderne en impressionistische werken die qua prijzen en prestige alle aandacht wegkaapten op de internationale kunstmarkt.

Sindsdien werd deze ingetogen markt sterk onderuitgehaald door verschillende evenementen. In november 2012 hebben de grote veilinghuizen Sotheby’s, Christie’s en Philips de Pury, volgens Bloomberg, voor een recordbedrag van 1,1 miljard US dollar hedendaagse kunst verkocht in New York, terwijl voor slechts de helft van die waarde moderne en impressionistische kunst werd geveild. Andy Warhol was de best verkopende kunstenaar in 2012. Volgens Artnet werd voor hem alleen niet minder dan 380 miljoen US dollar afgehamerd. Dat is meer dan voor Picasso. Verkeert de kunstmarkt in een olympische vorm? Ja en neen. Tot de zwaargewichten van de huidige kunstmarkt behoren Andy Warhol, Gerhard Richter, Francis Bacon, Jean- Michel Basquiat, Mark Rothko, Jeff Koons, Lucian Freud en Jackson Pollock. Tussen 2000 en 2012 stegen hun prijzen met 300% tot 400%. In die prijzencategorie kunnen slechts enkele zeldzame impressionistische museumstukken of schilderijen uit de zeventiende eeuw standhouden. De huidige kunstmarkt wordt ook op ongelofelijke wijze aangezwengeld door de schilderkunst en het porselein uit het Chinese keizerrijk, door doeken van Russische meesters uit de negentiende eeuw en door de Islamitische kunst. In een ander register, de ‘middle market’ en de achttiende-eeuwse Franse kunst, ontbreekt het aan kopers. Wij kunnen niet ontkennen dat de mode en de financiële crisis lelijk hebben huisgehouden. De veranderingen zijn vooral te verklaren door de enorme rijkdom die groeilanden als China, de Golfstaten, Rusland, Turkije en Brazilië de laatste tien jaar hebben opgebouwd. Rusland en China begonnen als eerste hun eigen nationale kunst in het westen terug te kopen, ongeacht de prijs. Landen als Qatar en Abu Dhabi leggen enorme kunstcollecties aan voor hun nieuwe musea. Zij zijn momenteel de belangrijkste kopers van kunst ter wereld.

Wegens de schaarste in bepaalde categorieën, zoals van impressionisten en moderne kunst, daalde het aanbod aan meesterwerken. Dat duwde de kopers in de richting van de meeste beschikbare categorie, namelijk de hedendaagse schilderkunst. Het is een teken van de tijd dat niets ons nog belet om vlug een zeer mooie Warhol te kopen waar ook ter wereld. De verzamelaar van vandaag voelt zich gerustgesteld, als hij zeer veel geld neertelt voor een hedendaagse kunstenaar die door galerieën of veilingmeesters wordt aangeprezen. Er is op het vlak van waardeverhoudingen een totale discrepantie ontstaan tussen hedendaagse kunst en oude kunst. Hoe kunnen wij anders verklaren dat de prijs die betaald werd voor het laatst verkochte werk van Vermeer, namelijk 17 miljoen pond, niet eens tot de enkels reikt van de prijs die gegeven is voor een grote Murakami met een afbeelding van Mickey Mouse in een bloem? Het is daar dat het grootste risico schuilt voor een correctie van de naoorlogse kunstenaars. De grote hedendaagse kunstenaars, die ik hierboven vermeld heb, zijn overgewaardeerd en niet ver verwijderd van een zeepbel. De nieuwe kopers, die dikwijls in een recordtijd een immense rijkdom hebben vergaard, staan vandaag model voor de goede smaak en liggen aan de basis van de huidige recordprijzen.

Voorzichtigheid is dus meer dan ooit vereist in een volatiel geworden markt. Modemakers houden niet lang stand. Het is moeilijk te voorspellen wanneer de zeepbel zal barsten. Ik ben steeds meer geneigd om te voorspellen dat de ‘nieuwe’ verzamelaar van hedendaagse kunst in de verleiding zal komen om die markt te verlaten zodra de aandelenmarkten wereldwijd duurzaam zullen aantrekken. Er zullen dan te veel doeken worden aangeboden in een markt zonder kopers, zodat de prijzen een correctie zullen ondergaan. Alleen de hedendaagse kunstenaars die bestand zullen zijn tegen een langdurige stijging van de internationale beurskoersen, zullen tot het kleine clubje van grote meesters kunnen toetreden.

Wij besluiten met de goede raad dat men zich niet mag laten beïnvloeden door een boom die het bos verbergt. Hou van de kunst in al haar vormen en uit alle tijdperken.

Deel het artikel

Meer over: