23.01.20245 min
Deel het artikel
Wijzigingen in de successie- en schenkingsrechten in Brussel
Onze maatschappij evolueert, net zoals de familiale samenlevingsvormen. Meer en meer koppels kiezen ervoor om samen te wonen en niet te huwen.
Met regelmaat passen de verschillende gewesten hun fiscale wetgeving aan de nieuwe maatschappelijke realiteit aan. Zo heeft de Brusselse wetgever vorige zomer een hervorming doorgevoerd om de materie van de successie- en schenkingsrechten te “moderniseren”.
Een engagement dat trouwens was ingeschreven in de Brusselse regeringsverklaring.
Eén van de doelstellingen van de Brusselse wetgever was in te spelen op de wijzigingen in de samenlevingsvormen en de klassieke gezinsstructuren. Wat wijzigt er op dit punt?
Eén van de belangrijkste nieuwigheden ingevoerd door de ordonnantie van deze zomer is de nieuwe definitie van het begrip “partners”. Waar onder partners in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot voor kort enkel echtgenoten en wettelijk samenwonenden werden begrepen, zullen nu ook “feitelijk samenwonenden” als partners worden beschouwd.
Gevolg van deze aanpassing is dat “feitelijk samenwonenden” nu ook verschillende van de gunsttarieven en -regimes inzake de successie- en schenkingsrechten zullen genieten, net zoals echtgenoten en wettelijk samenwonenden.
Een concreet voorbeeld: feitelijk samenwonenden zullen nu van elkaar kunnen erven aan de tarieven van de successierechten die oplopen van 3 tot 30%, daar waar ze voordien onderworpen werden aan tarieven die konden oplopen tot maar liefst 80%.
Idem voor wat betreft de schenkingsrechten: feitelijk samenwonenden zullen aan elkaar kunnen schenken aan het tarief van 3% (ipv 7% voordien) voor roerende goederen, of onder de progressieve tarieven die oplopen van 3 tot 27% (ipv 10 tot 40% voordien).
Toch wel een grote stap vooruit voor overdrachten tussen feitelijk samenwonenden in Brussel.
Gevolg van deze aanpassing is dat “feitelijk samenwonenden” nu ook verschillende van de gunsttarieven en -regimes inzake de successie- en schenkingsrechten zullen genieten, net zoals echtgenoten en wettelijk samenwonenden.
Een concreet voorbeeld: feitelijk samenwonenden zullen nu van elkaar kunnen erven aan de tarieven van de successierechten die oplopen van 3 tot 30%, daar waar ze voordien onderworpen werden aan tarieven die konden oplopen tot maar liefst 80%.
Idem voor wat betreft de schenkingsrechten: feitelijk samenwonenden zullen aan elkaar kunnen schenken aan het tarief van 3% (ipv 7% voordien) voor roerende goederen, of onder de progressieve tarieven die oplopen van 3 tot 27% (ipv 10 tot 40% voordien).
Toch wel een grote stap vooruit voor overdrachten tussen feitelijk samenwonenden in Brussel.
Wat wordt verstaan onder “feitelijk samenwonenden”?
Feitelijk samenwonen veronderstelt vooreerst een “effectieve samenwoning”. Daarnaast dient een “gemeenschappelijke huishouding” te worden gevoerd, wat betekent dat elk gezinslid een zorgplicht heeft voor de ander, alsook een verplichting tot bijdrage aan de huishoudelijke taken (financieel of anderszins).
De inschrijving in het bevolkingsregister vormt een vermoeden dat aan deze voorwaarden is voldaan, maar dit vermoeden is weerlegbaar (bijvoorbeeld in het geval van domiciliefraude).
Feitelijk samenwonen veronderstelt geen amoureuze relatie: zo kunnen bijvoorbeeld broer en zus of meerdere vrienden feitelijk samenwonen. Het feitelijk samenwonen is evenmin beperkt tot twee personen.
De inschrijving in het bevolkingsregister vormt een vermoeden dat aan deze voorwaarden is voldaan, maar dit vermoeden is weerlegbaar (bijvoorbeeld in het geval van domiciliefraude).
Feitelijk samenwonen veronderstelt geen amoureuze relatie: zo kunnen bijvoorbeeld broer en zus of meerdere vrienden feitelijk samenwonen. Het feitelijk samenwonen is evenmin beperkt tot twee personen.
Feitelijk samenwonenden worden dus fiscaal volledig gelijk behandeld als echtgenoten en wettelijk samenwonenden?
Niet helemaal.
Vooreerst zijn er bepaalde gunstregimes waarvan ze nog steeds uitgesloten zijn. Zo is bijvoorbeeld de “vrijstelling” van successierechten voor de vererving van de gezinswoning nog steeds enkel voorbehouden voor echtgenoten en wettelijk samenwonenden in het Brusselse gewest. Feitelijk samenwonenden zullen vanaf 1 januari wel kunnen genieten van de “voordeeltarieven” voor de vererving van de gezinswoning (zie hierna), maar dus niet van de vrijstelling.
Vooreerst zijn er bepaalde gunstregimes waarvan ze nog steeds uitgesloten zijn. Zo is bijvoorbeeld de “vrijstelling” van successierechten voor de vererving van de gezinswoning nog steeds enkel voorbehouden voor echtgenoten en wettelijk samenwonenden in het Brusselse gewest. Feitelijk samenwonenden zullen vanaf 1 januari wel kunnen genieten van de “voordeeltarieven” voor de vererving van de gezinswoning (zie hierna), maar dus niet van de vrijstelling.
Voorkeurtarief - Gezinswoning
| Netto belastbaar aandeel | Tarief |
|---|---|
| Van € 0,01 tot € 50.000 | 2% |
| Van € 50.000,01 tot € 100.000 | 5,3% |
| Van € 100.000,01 tot € 175.000 | 6% |
| Van € 175.000,01 tot € 250.000 | 12% |
| Van € 250.000,01 tot € 500.000 | 24% |
| Meer dan € 500.000 | 30% |
Ten tweede zullen feitelijk samenwonenden de samenwoning en het voeren van een gemeenschappelijke huishouding moeten kunnen bewijzen, en zal bovendien een minimale periode van samenwoning van - al naargelang het geval – één of drie jaar vereist zijn om de verschillende voordeeltarieven te kunnen genieten.
Wat verandert er voor de nieuw samengestelde gezinnen?
In het Brussels gewest werden “stiefkinderen” (zijnde kinderen van de echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner) al op dezelfde manier behandeld als de eigen kinderen van de overledene voor wat betreft de successierechten, maar niet voor wat betreft de schenkingsrechten.
Sinds 1 januari 2024 wordt het begrip partners ook op dit punt uitgebreid, zodat ook kinderen van feitelijk samenwonenden (op voorwaarde van minstens 1 jaar samenwonen op moment van overlijden) kunnen genieten van de meest voordelige tarieven inzake successierechten.
Naast de aandacht voor de nieuwe samenlevingsvormen, wil de hervorming ook de overdrachten tussen de generaties vergemakkelijken. Daarmee speelt de wetgever in op de stijgende levensverwachting en het feit dat we soms erven op een leeftijd waarop onze kinderen de erfenis beter kunnen gebruiken dan wijzelf.
Naast de aandacht voor de nieuwe samenlevingsvormen, wil de hervorming ook de overdrachten tussen de generaties vergemakkelijken. Daarmee speelt de wetgever in op de stijgende levensverwachting en het feit dat we soms erven op een leeftijd waarop onze kinderen de erfenis beter kunnen gebruiken dan wijzelf.
Zo wordt het “verwerpen” van de erfenis voortaan op een andere manier behandeld. Waarover gaat het?
We hebben het over één van de technieken van het zogenaamde “generation skipping” die erin bestaat de nalatenschap te verwerpen ten voordele van de eigen kinderen. Door de verwerping verkrijgen de kleinkinderen het volledige erfdeel dat aan hun ouder toekwam.
In Vlaanderen is het door die techniek al geruime tijd mogelijk een dubbel fiscaal voordeel te realiseren:
In Vlaanderen is het door die techniek al geruime tijd mogelijk een dubbel fiscaal voordeel te realiseren:
- in eerste instantie door een generatie over te slaan, wat successie- of schenkingsrechten zal vermijden bij de tweede overdracht,
- daarnaast laat de techniek toe om de progressiviteit van de successierechten te breken, namelijk als er meerdere kleinkinderen zijn.
Lange tijd heeft de fiscale overheid in Brussel willen vermijden dat het verwerpen zou gebeuren om louter fiscale redenen, namelijk precies om de progressiviteit van de successierechten te doorbreken. De regel was dan ook tot voor kort dat bij verwerping de successierechten niet lager mochten uitvallen dan de successierechten die de verwerpende erfgenaam had moeten betalen.
Bij verwerping onder de nieuwe regels zal de berekening van de successierechten gebeuren op basis van de situatie die civielrechtelijk ontstaat. Ook als dit vanuit fiscaal oogpunt leidt tot een vermindering van het bedrag aan successierechten, bijvoorbeeld doordat meerdere kleinkinderen in de plaats komen van degene die de erfenis verwerpt.
Bij verwerping onder de nieuwe regels zal de berekening van de successierechten gebeuren op basis van de situatie die civielrechtelijk ontstaat. Ook als dit vanuit fiscaal oogpunt leidt tot een vermindering van het bedrag aan successierechten, bijvoorbeeld doordat meerdere kleinkinderen in de plaats komen van degene die de erfenis verwerpt.
De fiscale regeling die Brussel invoert, is deze die in het Vlaamse gewest al jaren van kracht is.
De fiscale wetgeving wordt in Brussel dus volledig afgestemd op die van het Vlaamse gewest?
Op veel punten is dit inderdaad het geval, zoals bijvoorbeeld wat betreft de fiscaliteit inzake de verwerping. Er blijven toch wel belangrijke verschillen bestaan tussen de verschillende gewesten: in het Vlaamse Gewest zullen feitelijk samenwonenden bijvoorbeeld wel van de vrijstelling inzake erfbelasting voor de gezinswoning kunnen genieten (op voorwaarde van 3 jaar samenwonen).
Wanneer worden de nieuwe regels van kracht?
Voormelde wijzigingen zijn van kracht sedert 1 januari 2024, en zijn van toepassing op nalatenschappen die vanaf die datum openvallen en op schenkingen die vanaf 1 januari worden gedaan.
Eind oktober liet de Brusselse regering weten dat de zogenaamde « verdachte periode » voor niet-geregistreerde schenkingen tot 5 jaar verlengd zou worden.
Eind oktober liet de Brusselse regering weten dat de zogenaamde « verdachte periode » voor niet-geregistreerde schenkingen tot 5 jaar verlengd zou worden.
Wanneer de schenker binnen die periode komt te overlijden, zullen successierechten verschuldigd zijn wanneer de schenking niet werd geregistreerd. Is die “verdachte periode” ook effectief verlengd?
Neen, op vandaag is de zogenaamde verdachte periode in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog steeds 3 jaar, net zoals in Vlaanderen. De Brusselse regering had de verlenging inderdaad aangekondigd - uiteraard teneinde de registratie van de schenkingen te stimuleren - maar die aankondiging is op vandaag niet omgezet in wetgeving.
Dit is commerciële informatie uitgaande van Bank Degroof Petercam nv, met zetel te Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel, België (hierna “Bank Degroof Petercam”), die verantwoordelijk is voor de productie en de verdeling ervan. De informatie in dit document is uitsluitend bedoeld voor algemene informatiedoeleinden en mag niet worden beschouwd als raad over financiële planning in de zin van de Wet van 25 april 2014, noch als enig ander advies, voorstel of persoonlijke informatie, noch als openbaar aanbod van financiële instrumenten. De algemene informatie in dit document is niet afgestemd op de individuele persoonlijke situatie van de geadresseerde/lezer/ontvanger. Dit document is niet bedoeld om een volledige beschrijving te geven van de geldende wettelijke bepalingen, de rechtsleer of de rechtspraak, noch van de financiële dienst(en) die Bank Degroof Petercam aanbiedt. Hoewel alle voorzorgen werden genomen en Bank Degroof Petercam bij de redactie van huidig document beroep heeft gedaan op bronnen welke ze betrouwbaar acht, kan Bank Degroof Petercam de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document niet garanderen en kunnen noch Bank Degroof Petercam, noch haar verbonden vennootschappen, bestuurders, adviseurs of werknemers verantwoordelijk worden gesteld voor enige onjuiste, onvolledige of ontbrekende informatie, of voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade, verlies, kosten, vordering of andere uitgave die voortvloeit uit het gebruik van dit document, behalve in het geval van opzettelijke fout of grove nalatigheid.
Huidig document mag niet worden gekopieerd of verspreid zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming vanwege Bank Degroof Petercam.
De verstrekte informatie is correct op de datum van publicatie.
Bank Degroof Petercam is erkend door en staat onder prudentiëel toezicht van de Nationale Bank van België, Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel, en onder het toezicht van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA), Congresstraat 12-14, 1000 Brussel, voor de bescherming van beleggers en consumenten.
Verantwoordelijke uitgever: Bank Degroof Petercam
Wettelijk adres: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel.
BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A
Huidig document mag niet worden gekopieerd of verspreid zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming vanwege Bank Degroof Petercam.
De verstrekte informatie is correct op de datum van publicatie.
Bank Degroof Petercam is erkend door en staat onder prudentiëel toezicht van de Nationale Bank van België, Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel, en onder het toezicht van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA), Congresstraat 12-14, 1000 Brussel, voor de bescherming van beleggers en consumenten.
Verantwoordelijke uitgever: Bank Degroof Petercam
Wettelijk adres: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel.
BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
Nijverheidsstraat 44
1040 Brussel
België
+32 2 287 91 111040 Brussel
België
BTW BE 0403 212 172
RPR Brussel
RPR Brussel
Gereglementeerd door de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België | Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam