24.06.20216 min
Deel het artikel
Kunst van morgen: een nieuwe wereld
De voorbije jaren is de kunstmarkt op een keerpunt gekomen. De versnelde digitalisering, de extravagante verkooprecords en de ingrijpende generatie- en gedragswijziging zijn tekenen aan de wand. Er zal een nieuwe wereld opengaan voor de kunst van morgen. Wie zijn de nieuwe marktpelers, en welke bedrijfsmodellen en zullen de komende jaren op de voorgrond treden?
Welke veranderingen zal de kunstmarkt de komende jaren ondergaan?
Door nieuwe regelgeving en het feit dat de kunstmarkt zich in sneltempo moet aanpassen aan telewerken, zijn transparantie en digitalisering de twee grote aanjagers van de veranderingen die op til zijn. De beide trends werken trouwens op elkaar in. Aangezien het onmogelijk is om fysiek contact te hebben, gaan galerijen steeds meer hun prijzen online afficheren, een nieuwigheid die in het verleden was voorbehouden aan spelers op de secundaire markt. Die toenemende transparantie is een positief signaal. Deze evolutie laat toe om de prestaties van de primaire markt beter te beoordeelen terwijl ze tot meer vertrouwen leidt bij de verzamelaars.
De digitalisering kwam al tot uiting in een aanzienlijke stijging van de onlineverkoop in 2020. Volgens Artprice.com, The Art Newspaper Podcast en Fine Art Group was het internet goed voor 25% van de totale verkoop, een verdubbeling ten opzichte van 2019. Dat aandeel zal waarschijnlijk exponentieel toenemen onder impuls van de nieuwe generatie verzamelaars en de technologische vooruitgang. De digitalisering van de markt vloeit ook over naar nieuwe kunstvormen zoals Non Fungible Tokens, of NFT's die gebruik maken van cryptocurrencies en sociale netwerken om traditionele tussenpersonen buitenspel te zetten. We kunnen ze vooralsnog niet echt als kunstwerken beschouwen, en het is te vroeg om te voorspellen of ze de tand des tijds zullen doorstaan. Echter, er zijn geen aanwijzingen dat deze kunstvormen niet zouden kunnen overleven en uitgroeien tot een volwaardige artistieke stroming. Vormen zij het laatste bastion van ‘low-art’ of zijn ze een nieuwe vorm van pop-art met een Warholiaanse esthetiek? Overigens werden ook de impressionisten in hun begindagen verguisd. Dat belette hen echter niet om uit te groeien tot een van de meest transcendente kunststromingen in de kunstgeschiedenis.
Wie zijn de marktspelers van de toekomst?
De verschuiving naar de nieuwe generatie verzamelaars is al ingezet. In 2020 waren 25% van de kopers bij Sotheby's millennials die jonger waren dan veertig. In datzelfde jaar kocht volgens de Fine Art Group 30% van die groep voor meer dan één miljoen dollar, tegenover slechts 17% van de babyboomers. De nieuwe verzamelaars hebben een erg uitgesproken smaak voor ‘ultramoderne’ kunst. Deze generatiewissel merken we ook bij de opkomende kunstenaars en actuele trends. Daar ontstaat een nieuw soort populisme onder invloed van socio-culturele en ecologische uitdagingen. Dit blijkt onder meer uit de bliksemsnelle prijsstijgingen bij vrouwelijke en Afro-Amerikaanse kunstenaars, zoals Amoako Boafo, Jamie Holmes en Christina Quarles, die onlangs nieuwe verkooprecords hebben gevestigd. De verkopen van kunstenaars onder de veertig jaar stegen in 2020 met meer dan 50% bij Christie's, Sotheby's en Phillips.
Er ontstaat ook een steeds grotere tweedeling tussen verschillende categorieën van verzamelaars.
- De nieuwe generatie hecht meer belang aan sociale impact, zowel in de boodschap van de artiest als in zijn kritische houding ten opzichte van de maatschappij.
- De nieuwe rijken uit opkomende landen verkiezen dan weer hypes en speculatie. Zo ging het werk ‘Girl with balloon’ van Banksy in maart voor meer dan 1 miljoen dollar over de toonbank en kwamen de meeste bieders uit Azië.
- Grote verzamelaars vinden duurzaamheid almaar belangrijker. De transactierecords liggen er lager en de mooie stukken worden langer bijgehouden. De recente verkoop van een Van Gogh voor 11,3 miljoen euro toont aan dat de verkoop van 'blue chips' gezond en stabiel is en dat mensen teruggrijpen naar de basisprincipes. Dit wijst erop dat de markt op adem aan het komen is en stilaan de speculatiekoorts achter zich laat.
Is een terugkeer naar (een) lokale markt(en) waarschijnlijk?
We zien dat werk van eigen bodem opnieuw belangrijker wordt en dat de markt in zekere zin regionaliseert. Die trend zal waarschijnlijk nog jaren aanhouden. Het verschijnsel is allicht ook te wijten aan een sterker gevoel van nationalisme dat de laatste maanden opnieuw in opmars is. In tegenstelling tot 2009, toen de aankondiging van een nieuwe grote aankoop negatief zou worden onthaald, heeft de crisis van 2020 niet dezelfde impact gehad. Er is een vurige wens om de socio-culturele sector te steunen, wat op zijn beurt leidt tot een hernieuwde belangstelling voor lokale opkomende kunstenaars. Als gevolg daarvan zal het aantal kunstbeurzen naar verwachting terugvallen met maar liefst 30%. Hoewel de recente gebeurtenissen een grote impact hebben gehad, is er toch ook een ‘art fairtigue’-fenomeen dat de laatste jaren sterk is toegenomen.
Nu het publiek moet teruggrijpen naar de lokale markt, moet de toegang tot kunst opnieuw tegen het licht worden gehouden. De combinatie van almaar meer consolidatie op de internationale beurzen en de trend naar een regionaliserende markt is koren op de molen van kunstadviseurs. Aangezien verzamelaars zich voortaan minder gaan verplaatsen, wordt hun rol als tussenpersoon steeds belangrijker aangezien zij de cliënt een bevoorrechte toegang tot de markt kunnen bieden. In een gedigitaliseerde markt zal hun netwerk hun grootste troef zijn.
Het is essentieel dat uw private bank kunst integreert in haar vermogensbenadering
Welke bedrijfsmodellen spelen in op deze toekomstige evoluties?
Voor 2020 was de prognose dat de bezoekersaantallen met 77% zouden dalen, waardoor musea hun werkwijze moesten herzien. Dankzij de technologische vooruitgang kunnen we kunst nu bewonderen op ons scherm, maar dat biedt niet hetzelfde beleving. Door het verbod op vervreemding van collecties (in Europa) en de lagere aankoopbudgetten is het een hele uitdaging om maximaal gebruik te maken van bestaande collecties waarvan het merendeel is opgeslagen is. Het toenemende milieubewustzijn zal de instellingen ertoe aanzetten om meer te gaan samenwerken. Het doel daarvan is collecties in bewaring efficiënter inzetten, ze laten circuleren en zichtbaarder maken en tegelijkertijd de bezoekers minder doen verplaatsen. Afgezien van het hefboomeffect dat ermee gepaard gaat, zal deze grotere rotatie van kunstwerken hand in hand gaan met de opmars van de lokale kunst en de beperking van verplaatsingen.
Op de secundaire markt zijn er tekenen van agnosticisme voor wat de verkoopscategorieën betreft, zoals Christie's onlangs al heeft aangekondigd. Hierdoor zullen zij meer en ook meer uiteenlopende verzamelaars kunnen aantrekken. Er is ook een strategische verschuiving naar andere sectoren. Mario Tavella, de CEO van Sotheby's France, heeft al te kennen gegeven dat hij het luxesegment wil ontwikkelen. Ten slotte zal er een vervaging zijn van de traditionele grenzen. Tussen de rol van kunstenaar en curator en vice versa, tussen design en schilderkunst, kunst als business, wetenschap en technologie. Daardoor zullen nieuwe combinaties ontstaan vooralsnog onontgonnen terrein zijn.
Kunst en financiën groeien steeds meer naar elkaar toe. welke impact heeft die toenadering op de private banken?
We zien steeds meer dat culturele instellingen, spelers op de kunstmarkt en financiële instellingen naar elkaar toegroeien. De toenemende vraag naar holistisch vermogensbeheer omvat onder meer beleggingen in passievolle activa zoals kunst, dat als een aparte beleggingsklasse wordt beschouwd. Het is essentieel dat uw private bank kunst integreert in haar vermogensbenadering. Precies daarom heeft Degroof Petercam Art Collections gecreëerd. Die nieuwe dienstverlening is bedoeld om cliënten te begeleiden die als beginnend of ervaren verzamelaar kunstwerken willen verwerven of ondersteuning wensen om hun collectie te beheren.
We hechten groot belang aan kunst, een overtuiging die onder meer tot uiting komt in onze steun aan culturele instellingen. Concreet sponsoren wij diverse musea en kunstevenementen, zoals Het Kunstuur, MUDAM, Art Brussels en het festival van Watou.
Afbeelding bovenaan: Amoako Boafo The Lemon Bathing Suit, 2019 Image courtesy of Phillips
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
12 rue Eugène Ruppert
L-2453 Luxembourg
+352 45 35 451L-2453 Luxembourg
Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam