b) Via huwelijksvoordelen
Echtgenoten kunnen elkaar ook beschermen door bepaalde clausules op te nemen in hun huwelijkscontract. Bent u gehuwd onder een gemeenschapsstelstel of een stelsel van scheiding van goederen met een beperkte gemeenschap (‘TIGV’²), kan u bijvoorbeeld in uw huwelijkscontract bepalen dat de langstlevende huwelijkspartner bij overlijden van de eerststervende huwelijkspartner mag kiezen welke goederen hij/zij verkrijgt uit het gemeenschappelijk vermogen of ‘TIGV’ (zogenaamd ‘keuzebeding’). Zo kan de langstlevende er bijvoorbeeld voor opteren om alle gemeenschappelijke goederen naar zich toe te trekken (hierbij rekening houdend met het feit dat alles wat de langstlevende in volle eigendom verkrijgt niet zal toekomen aan de kinderen van de eerststervende, tenzij voorzien werd in een bijzondere regeling (cf. infra))
Aandachtspunt:
De wetgever beschermt de kinderen uit een vorige relatie tegen zogenaamde overmatige huwelijksvoordelen. Alles wat via huwelijkscontract aan de langstlevende echtgeno(o)t(e) toekomt boven de helft van de aanwinsten, wordt beschouwd als een schenking. Zoals voormeld mogen schenkingen het minimum erfdeel van de kinderen niet aantasten. Is dit wel het geval, dan verkrijgen de kinderen een vordering tot inkorting op de langstlevende echtgenoot.
c) Beding van aanwas
Een andere mogelijke planningstechniek betreft het beding van aanwas. Dit betreft een kanscontract waarbij partners voor bepaalde goederen die zij bezitten, overeenkomen dat het deel van de eerststervende zal toekomen aan de langstlevende. Wie uiteindelijk het goed verwerft, hangt dus af van een onzekere gebeurtenis, het overlijden van de eerststervende partner. De goederen waarop het beding van aanwas betrekking heeft, vallen juridisch gezien niet in uw nalatenschap. Uw erfgenamen (kinderen) kunnen bijgevolg geen aanspraak maken op deze goederen of hun wettelijke reserve inroepen, waardoor uw langstlevende partner met zekerheid de goederen kan behouden.
Op burgerrechtelijk vlak, en mits voldaan werd aan bepaalde voorwaarden, biedt het beding van aanwas een doeltreffendebescherming aan de langstlevende partner (hierbij rekening houdend met het feit dat alles wat de langstlevende in volle eigendom verkrijgt niet zal toekomen aan de kinderen van de eerststervende, tenzij voorzien werd in een bijzondere regeling (cf. infra))
Op fiscaal vlak, en mits voldaan werd aan bepaalde voorwaarden, is het beding van aanwas een interessante planningstechniek aangezien het toelaat om roerende goederen belastingvrij over te dragen aan de langstlevende huwelijkspartner. Indien het beding van aanwas betrekking heeft op onroerend goederen zijn registratierechten verschuldigd. Of een beding van aanwas aangewezen is, dient in ieder geval per specifieke situatie bekeken te worden.
2) Hoe kan ik mijn kinderen uit een vorige relatie beschermen?
U bent hertrouwd en wilt uw kinderen uit een vorig huwelijk zoveel mogelijk beschermen. Welke mogelijkheden heeft u?
a) Valkeniersclausule
Een eerste mogelijkheid is om een ‘Valkeniersclausule’ op te nemen in uw huwelijkscontract. Deze clausule laat echtgenoten toe om op voorhand geheel of gedeeltelijk afstand te doen van hun erfrechten in de nalatenschap van de vooroverleden huwelijkspartner. De echtgenoten kunnen met andere woorden het wettelijk vruchtgebruik dat zij normaal zouden erven in de nalatenschap van de langstlevende verminderen of uitsluiten. Een essentiële voorwaarde voor deze clausule is dat minstens één van de echtgenoten één of meerdere kinderen heeft uit een vorige relatie. De Valkeniersclausule biedt bescherming aan uw kinderen uit een vorige relatie en voorkomt dat uw echtgenote en kinderen in een verhouding vruchtgebruik-blote eigendom terechtkomen na uw overlijden, wat eventuele moeilijkheden of spanningen m.b.t beheer van de goederen kan vermijden.
Aandachtspunten:
- De Valkeniersclausule kan enkel in een huwelijkscontract of wijziging huwelijkscontract worden opgenomen en vereist de instemming van beide echtgenoten.
- De clausule is niet noodzakelijkerwijs wederkerig: echtgenoten kunnen ervoor opteren dat de clausule maar op één van hen eenzijdig van toepassing is.
- de langstlevende huwelijkspartner geniet minstens een recht van bewoning op de gezinswoning (en gebruik van de bijhorende inboedel) gedurende een periode van 6 maanden na het overlijden van de eerststervende. Een Valkeniersclausule kan deze minimumrechten niet ontnemen aan de langstlevende.
- Ook al heeft u een Valkeniersclausule opgenomen in uw huwelijkscontract, u kan nog steeds uw huwelijkspartnerbegunstigen bij schenking of een testament (hierbij rekening houdend met de reserve van uw kinderen).
- Sinds 1 september 2018 maakt de Valkeniersclausule een erfovereenkomst uit. Dit houdt onder meer in dat u een strikt formalisme dient na te leven. Het is dan ook aangewezen om minstens 1,5 maand voor uw huwelijk een afspraak met de notaris te maken.